En fazlaca zehirlenmeye neden olan mantar eşeysel ‘köygöçüren’

İHA

Sonbaharda mevsim yağmurlarının artması ile mantar bolluğu yaşanmaya başladı.

Ormanlık ya da çayırlık alanlarda mantar toplayan vatandaşların birçoğu ise zehirlenme şüphesi ile hastanelere başvuruyor.

Yüzde 70’i ormanlarla kaplı olan Kastamonu’da, mantardan meydana gelen zehirlenme vakaları arttı.

Köygöçüren mantarına dikkat çektiler

Mantar sebebiyle yaşanmış olan zehirlenmelere karşı uyarılarda bulunan uzamanlar, bazı zehirlenmelerin ölüme sebep olabileceğine dikkat çekti.

Mevzu ile ilgili konuşan Kastamonu Üniversitesi İhsangazi Meslek Yüksekokulu Veterinerlik Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Gülay Giray, Türkiye’de yaygın olan ve zehirlenmelerin yüzde 95’ine sebep olan ‘köygöçüren’ mantarına karşı dikkatli olunması icap ettiğini beyan etti.

“Mantarlar nebat değildir, fungus aleminde yer alırlar”

Mantarların nebat olmadığını söyleyen Giray şu ifadeleri kullandı:

Bazı kaynaklarda baktığımız süre mantarları bitkiler gurubunda gösteriyorlar. Mantar nebat değildir. Mantar ayrı bir ‘fungus alemi’ dediğimiz grup içinde yer alır. İnsanların büyük kısmı mantarları nebat olarak düşünüyor. Mantarları incelediğimiz süre mantarlar güz ve ilkbahar aylarında yağışlar başladıkları süre kendilerine uygun gelişecek bir ortam bulurlar ve bu mevsimlerde gelişmeye başlarlar. O yüzden daha fazlaca biz, zehirlenmeleri güz ya da ilkbahar aylarında görüyoruz. Makro mantarları sınıflandırdığımız süre yenen mantarlar, yenmeyen mantarlar ve zehirli mantarlar olarak üç guruba ayırıyoruz.

“Türkiye’de tespit edilen 100 mantar çeşidi zehirlidir”

Türkiye’de tespit edilen mantar türlerinden 100 tanesinin zehirli bulunduğunu belirten Gülay Giray şunları söylemiş oldu:

Türkiye genelinde 2 bin 400 tane mantar tespit edilmiştir. Bu mantarların 100 tanesi zehirli, 10 tanesi öldürücü, 300 çeşit yenen mantarımız var. Bu yenen mantarların 40 tanesini de semt pazarlarında görebiliyoruz. Kastamonu pazarında da kanlıca, ayı mantarı, kestane mantarı, kuzugöbeği, tavukayağı, gelincik şeklinde mantarları da görebiliyoruz. Yenmeyen mantarlar zehirli değiller fakat onlarında yapısının sert olması, görüntüsünün fena olması ve fena kokması sebebiyle bu mantarları tüketmiyoruz. Yenen mantarlar çoğu zaman amatör dediğimiz kırsal kesimdeki insanlarımız tarafınca toplandığı için kimi zaman zehirli mantarlarla karıştırılabiliyor. Bu da insanlarda zehirlenmelere niçin olabiliyor.

“Türkiye’deki zehirlenmelerin yüzde 95’i Köygöçüren mantarından kaynaklanıyor”

Mantarlar hakkında bazı yanlış inanışların olduğuna değinen Giray şöyleki devam etti:

Bir de zehirlenmeye yol açan yanlış inanışlar var. Bu yanlış inanışlar yüzünden de halkımız zehirlenebiliyor. ‘Zehirli mantarı ve yenen mantarı yan yana görmeyiz’, diye düşünebiliyorlar. Oysa yan yana bile yetişebiliyor. ‘Zehirli mantarı kopardığınız süre içi mavileşir’ ya da ‘mantarımız zehirli değilse şapkasından kopardığınız süre herhangi bir değişim meydana gelmez’, ‘çayırda yetişen mantarlar zehirli değildir’, mantar piştiği süre zehri gider’, ‘mantarı tuz ya da sirke ile kaynattığımız süre zehri gider’, ‘pişirirken içine gümüş ya da kaşık koyduğumuzda kararıyorsa bunlar zehirli mantardır’, şeklinde yanlış inanışlar var. Bunlar da insanların zehirlenmesine niçin olabiliyor. Bilhassa mantarların içinde köygöçüren (amanita phalloides) dediğimiz bir türümüz var. Bu tür çoğu zaman saman mantarıyla fazlaca fazla karıştırılıyor. Türkiye’deki zehirlenmelerin baktığımız süre yüzde 95’i bu mantar yüzünden meydana geliyor. Köygöçüren mantarını yedikten 8 saat ile 12 saat içinde emare vermeye başlıyor. Türkiye’de ortalama 100 kadar mantar zehirlenmesi kayıt altına alınmıştır. Fakat bunun haricinde da kayıt altına alınmayan mantar zehirlenmelerini de biliyoruz. Bu yüzden 100’den daha çok sayıda mantar zehirlenmesi meydana geliyor.

“Mantar zehirlenmeleri ölüme kadar götürebiliyor”

Mantar zehirlenmelerine dikkat edilmesi gerektiğin belirten Giray şunları kaydetti:

Mantar zehirlenmelerinin emareleri mantarın zehir türüne nazaran 2 saat ile 6 saat sonrası meydana geliyor. 2 saat sonraki emareler sersemlik, uyku, gerilim düşüklüğü, nabızda artış, ağızda metal tadının gelmesi, yüz ve uzunluğunda kızarıklık şeklinde emareler meydana geliyor. 6 saat sonrasında ise bulantı, kusma, ishal, ateş, karın ağrısı, karaciğer ve böbreklerde metabolizmada bozukluklar. Hatta bunun sonucunda koma ve ölümde meydana gelebiliyor. Eğer mantar yedikten sonrasında bu şekilde bir emaremiz var ise evimizde halk içinde gene şöyleki bir inanış var. ‘Yoğurt yiyelim, süt içelim, bir ilacı kullanalım’ şeklinde inanışlar var. Asla bunlar yapılmaması gerekiyor. En yakın sıhhat kuruluşuna başvurulması lazım. Hatta mümkün ise yediğimiz mantarın bir örneğini de yanımızda götürmemiz lazım. Sıhhat kuruluşuna gittiğimiz süre da görevlilere ne mantarı yediğimizi, hangi saatte yediğimizi, ne kadar yediğimizi, evde başkasında da bu belirtilerin olup olmadığını söylememiz gerekiyor.

“Mümkünse kültür mantarı tüketelim”

Kültür mantarının tüketilmesi noktasında tavsiyelerde bulunan Giray açıklamasını şu şekilde tamamladı:

Eğer mantar tüketmek istiyorsak, mümkünse kültür mantarı tüketmemiz bizim için en sağlıklısı olur. Doğal ki kültür mantarını da satın alırken üstünde açıklayıcı etiketi olup olmadığına, son kullanım evveliyatına dikkat etmemiz gerekiyor. Mantar zehirli olmayabilir fakat bu mantarların üstünde de mikro-organizma gelişebilir. Eğer derhal mantarı pişirmezseniz bu mikro-organizmalar mantarın üstünde üreyerek gene bizlerin besin zehirlenmesi geçirmesine niçin olabiliyor. Gene mantarlar alerjik yiyeceklerdir. Şahıs mantar tüketirken dikkat etmesi gerekiyor, alerjik durumlarda ortaya çıkabilir.

Haber Deposu: İhlas Haber Ajansı (İHA)